NVVK Congres 2019

De relatie tussen de veiligheidsbeleid en werkdruk

Veiligheidsbeleid is in een andere context terechtgekomen. Nog steeds is er noodzaak voor procedures en richtlijnen, controle en verantwoording, maar dit is niet voldoende. In moderne organisatievormen gaat het niet alleen om onveiligheid als probleem, maar vooral om een op dialoog en sociaal-constructionisme gebaseerde aanpak rondom de vraag wat veiligheid zou kunnen zijn, zo betogen Van Marrewijk e.a. in het prijswinnende essay ‘Succesvol transformeren; naar een vitaal en duurzaam veiligheidsbeleid 2030’.^[1]

Veiligheidsparadox

Het gesprek over wat veiligheid zou kunnen zijn, wordt beperkt door de hoge arbeidskosten, die dwingen tot rationalisering. Werknemers hebben daardoor steeds minder ruimte en tijd om te reflecteren en innoveren. ‘We hebben geen tijd om de bijl te scherpen want we moeten nog zoveel bomen kappen’. Problemen blijven bestaan en de mogelijkheden om zowel aan veiligheid als aan langere termijn waardecreatie te werken worden minder goed of helemaal niet meer herkend. Uit teleurstelling hierover of acceptatie ervan trekken mensen hun aandacht voor hoe het beter zou kunnen steeds verder terug uit het werk. Hoe harder innovatie nodig is, hoe minder het mogelijk lijkt. Dat is de innovatie-paradox en in analogie daarmee de veiligheids-paradox.

Reflecteren

Achterliggende waardesystemen tussen beheersen (rationaliseren), betrekken (maatwerk) en beleven (aandacht) verschillen sterk en het is een enorme uitdaging om aandacht te verbinden met efficiency en effectiviteit. Deze begrippen lijken in bedrijfsprocessen vaak tegenover elkaar te staan. Deze tegenstelling kan worden overbrugd door te reflecteren op de vraag hoe we onze tijd zo waardevol mogelijk kunnen besteden. Dat brengt ook veiligheidskundigen bij de vraag hoe zij het reflecteren op deze vraag kan ondersteunen, zowel op individueel niveau als in teams en de organisatie.

Samenvattend: in de westerse wereld is sprake van een diepgaande verandering in de beleving van tijd. Tijd is niet alleen geld en snelheid, maar vooral ook aandacht. Welkom in de tijd waarin tijd de meest schaarse productiefactor is geworden. Waarin waardecreatie zich meer en meer richt op de kwaliteit van de tijd van klanten, partners en medewerkers. Reflectie op de vraag hoe tijd zo waardevol mogelijk kan worden besteed, maakt het doorbreken van de veiligheids-paradox mogelijk.

De kern van dit Arboproces is een dialoogproces gebaseerd op diagnose en meetbaar maken van de objectieve en subjectieve tijd. In het artikel wordt de diagnose van de objectieve tijd met een werkdrukbalanstool beschreven en getoond. Deze online reflectietool is geschikt voor medewerkers met een eigen agendaverantwoordelijkheid. De functionaliteit ervan maakt een uitsnede uit het ingevoerde takenpakket, laat de ‘beloofbaarheid’- de waarschijnlijkheid dat een resultaatafspraak kan worden nagekomen - van de planning zien, toont meetbaar de indicatoren en doet voorstellen om balans te brengen in teams en processen. De algoritmes die wij hiervoor gebruiken analyseren dit sneller en beter dan mensen. Maar uiteraard kunnen alleen mensen knelpunten in ketens en samenwerkende teams bespreekbaar en oplosbaar maken.

In dit proces wordt het gesprek over wat een waardevolle tijdsbesteding is, onderbouwd en verankerd in de sturing op operationeel, tactisch en strategisch niveau. Zowel de indicatoren van de objectieve tijd (met begrippen zoals routinedruk, ad-hoc druk, piekdruk, versnippering, werkvoorraad en onderdruk) als de subjectieve kwaliteit van de tijd (met begrippen als verspilde tijd, gehaaste tijd, mentaal afwezige tijd, verzuimde tijd) onderbouwen dit gesprek. Medewerkers en management worden door implementatie van dit proces bewuster van hun invloed op de situatie, context én beleving van arbeid en de waarde daarvan voor klanten.

Wat is de relevantie hiervan voor veiligheidsbeleid?

Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat de veiligheidsrisico’s juist bij hoge piekdruk toenemen.^[4] Er ontstaat haast en dat is nooit goed. Maar ook berusting is een belemmering. Vaak wordt gekeken wie dat moet veranderen. De medewerkers zelf zijn verantwoordelijk om in balans te zijn en de organisatie is er verantwoordelijk voor het gesprek hierover aan te gaan en te ondersteunen met tactische en strategische keuzemogelijkheden. De wetenschappelijke evaluatie van de effectiviteit van de interventie staat nog aan het begin. In de praktijk ervan zien we dat steeds een brug geslagen wordt tussen beleving, situatie en context. Dat zou ook de transformatie van het veiligheidsbeleid kunnen ondersteunen. U mag het zeggen.

P.S. Tijdens de workshop op het veiligheidscongres 2019 gaan we in gesprek over de mogelijkheden hiermee de veiligheidscultuur te verbeteren. En wij hebben daarvoor opleidingsmogelijkheden, kennis en tools beschikbaar.

Verwijzingen

[1] https://workmetrics.nl/wp-content/uploads/2018/09/Essay-Succesvol-transformeren-2030-Van-Marrewijk_Tanis_en-_Brood-01aug2018.pdf.

[2] https://www.arbeidshygiene.nl/-uploads/files/insite/tta-2018-03-opinierend-de-winter.pdf.

[3] http://www.arbokennisnet.nl/images/dynamic/Samenvatting/PSA/S_Werkdruk.pdf

[4] http://www.arbokennisnet.nl/images/dynamic/Samenvatting/PSA/S_Werkdruk.pdf